بررسی ژنتیکی جنین سقط شده (اتوپسی)

سقط خودبه‌خودی از جمله مشکلات شایع دوران بارداری بوده و بر طبق مطالعات انجام شده %۱۰ الی %۱۵ از بارداری‌ها به سقط منجر شده و تعداد کمتری نیز پس از ۲۰ هفته حاملگی در داخل رحم از بین می‌روند. تمامی این موارد نیازمند بررسی‌های هیستوپاتولوژیک و نیز ژنتیک هستند تا بر مبنای تشخیص علت سقط  بتوان نسبت به پیشگیری از تکرار آن در بارداری‌های بعدی اقدام نمود. به‌علاوه ازآنجایی‌که % ۵۰ از سقط‌های خودبه‌خودی ناشی از ناهنجاری‌های کروموزومی هستند، تشخیص نوع ناهنجاری کروموزومی تعیین‌کننده احتمال تکرار در بارداری بعدی است. در برخی موارد مانند آنیوپلوییدی‌های کروموزومی ریسک تکرار کم و در مواردی چون جابه‌جایی‌های کروموزومی ریسک تکرار بسیار زیاد است. ازاین‌رو، مشخص‌شدن نوع ناهنجاری جنین در تخمین ریسک تکرار و نیز پیشنهاد روش‌های تشخیصی پیش از تولد در بارداری‌های بعدی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.

وجود مواردی چون سابقه سقط مکرر، نازایی، درگیری ارگان‌های مختلف جنین (آنومالی‌های متعدد جنین)، وجود افراد مبتلا به عقب‌ماندگی ذهنی در خانواده و… مطرح کننده احتمال اختلالات کروموزومی است. در چنین مواردی بررسی‌های ژنتیکی بر روی نمونه جنین سقط شده می‌تواند کمک‌کننده باشد.

بررسی‌های ژنتیکی قابل انجام بر روی جنین شامل موارد زیر هستند:

• تشخیص اختلالات کروموزومی تعدادی (مونوزومی _تریزومی) شایع شامل کروموزوم های ۱۳، ۱۸، ۲۱، X و Y
• تشخیص اختلالات کروموزومی تعدادی (منوزومی_ تریزومی) سایر کروموزوم ها
• تشخیص بازآرایی های نواحی ساب تلومریک (Subtelomeric rearrangement) همه کروموزوم ها (ازعلل شناخته شده آنومالی‌های متعدد جنینی حذف ها و اضافه های نواحی انتهایی کروموزوم ها است.)
• تشخیص سندرم های حذف هایی ریز کروموزومی (با در اختیار داشتن تکنیک های جدید سیتوژنتیک مولکولی امکان بررسی همزمان نمونه جنین از نظر ابتلا به سندرم های زیر در یک نوبت آزمایش فراهم شده است). این سندرم ها عبارتند از:
  •  Cri du Chat syndrome, 5p15
  •  DiGeorge region 2, 10p15
  •  DiGeorge syndrome 22q11
  •  Langer-Giedion syndrome, 8q
  • MECP2 / Xq28 duplication
  • Miller-Dieker syndrome, 17p
  • NF1 microdeletion syndrome
  • Prader-Willi / Angelman
  • Rubinstein-Taybi syndrome
  • Smith-Magenis syndrome
  • Sotos syndrome 5q35.3
  • WAGR syndrome
  • Williams syndrome
  • Wolf-Hirschhorn 4p16.3
  •  ۱p36 deletion syndrome
  • ۲p16 microdeletion
  • ۳q29 microdeletion
  • ۹q22.3 microdeletion
  • ۱۵q24 deletion syndrome 
  •  ۱۷q21 microdeletion
  •  ۲۲q13 / Phelan-Mcdermid

تا قبل از معرفی تکنیک‌های جدید سیتوژنتیک مولکولی، کاریوتایپ تنها ابزار بررسی اختلالات کروموزومی بود. ازآنجایی‌که این تکنیک بر مبنای کشت سلولی استوار است، نیازمند نمونه استریل و تازه است. به طور معمول نمونه‌های جنین سقط شده به دلیل آلودگی و مدت‌زمان لازم برای رسیدن نمونه به آزمایشگاه، فاقد شرایط مذکور هستند. درنتیجه در اغلب موارد کشت نمونه‌های جنین با موفقیت همراه نیست. به‌علاوه به علت محدودیت دقت این روش (در حدود ۲ تا ۵ میلیون جفت باز) حذف‌ها و مضاعف‌شدگی‌های ریز با این تکنیک قابل تشخیص نیستند.

 با به‌ کارگیری این روش‌ها، می‌توان DNA مورد نیاز را از هر نوع بافت جنین که به‌صورت فریز شده به آزمایشگاه تحویل داده شده باشد، استخراج نمود. از طرفی استریل بودن این نمونه‌ها شرط لازم برای انجام این بررسی‌ها نمی‌باشد. بدین ترتیب محدودیت‌های گذشته برای ارسال نمونه وجود نخواهد داشت. افزون بر این، تکنیک‌های جدید سیتوژنتیک مولکولی دارای دقت بیشتری نسبت به روش‌های کلاسیک بوده و توانایی تشخیص حذف‌ها و مضاعف‌شدگی‌های ریز کروموزومی را که با روش‌های معمول (کاریوتایپ) قابل تشخیص نیستند دارا هستند.

بهترین شرایط ارسال نمونه جهت بررسی‌های ژنتیکی، باید به‌صورت بافت تازه و یا فریز شده (Fresh Frozen Tissue) بدون قرارگرفتن در الکل، فرمالین و یا سایر محلول‌های فیکساتیو در سرنگ یا میکروتیوب نگهداری شده و به آزمایشگاه تحویل داده شود.